MBTI là chưa đủ! Bài kiểm tra điểm mạnh giúp phát huy tiềm năng của tổ chức là gì?

MBTI có thực sự giúp hiểu rõ bản thân và đồng nghiệp?

"MBTI của bạn là gì?"

Chắc hẳn ai cũng đã từng nghe hoặc được hỏi câu này ít nhất một lần trong cuộc trò chuyện. Ban đầu, MBTI có vẻ chỉ là một trào lưu thoáng qua, nhưng không ngờ nó đã âm thầm trở thành một phần trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. MBTI không chỉ được sử dụng để thỏa mãn sự tò mò về bản thân mà còn xuất hiện trong hồ sơ cá nhân, bài đăng trên Instagram, hay thậm chí được dùng để mô tả tính cách trong các cuộc trò chuyện và phỏng vấn tuyển dụng.

Ngay cả trong lĩnh vực HR, các bài kiểm tra như MBTI hay Gallup Strengths Finder cũng được áp dụng rộng rãi nhằm hiểu rõ tính cách của nhân viên và cung cấp các chương trình đào tạo phù hợp. MBTI đã mở rộng vai trò của nó như một công cụ giúp kết nối xã hội. Nhưng liệu MBTI có thực sự đủ để định nghĩa và hiểu một con người?

Bài viết này sẽ phân tích vai trò của các công cụ đánh giá dạng bảng câu hỏi như MBTI, ý nghĩa của chúng, cũng như những khía cạnh mà chúng ta có thể đã bỏ lỡ khi cố gắng hiểu bản thân và người khác.

MBTI – La bàn đơn giản để hiểu về người khác

Hãy tưởng tượng bạn bị lạc giữa đại dương bao la. Sóng lớn vỗ mạnh xung quanh và bầu trời ngày càng tối lại. Trong tình huống này, bạn sẽ làm gì đầu tiên? Chắc hẳn bạn sẽ cố gắng gạt bỏ những suy nghĩ tiêu cực và tập trung vào những yếu tố thực tế nhất để tìm ra cách sinh tồn. Vì sự bất định dễ gây ra lo lắng và sợ hãi, bạn sẽ bắt đầu tìm kiếm những thứ cụ thể và có thể kiểm soát được, như xác định có hòn đảo nào gần đó hay kiểm tra lượng thực phẩm còn lại.

Tương tự như vậy, việc cố gắng hiểu một người khác cũng giống như đang lênh đênh giữa biển cả. Vì không thể trở thành người khác, chúng ta không thể hiểu chính xác suy nghĩ, cảm xúc hay trải nghiệm của họ. Điều này có thể tạo ra sự bất an. Cũng giống như cách ta kiểm tra nguồn thực phẩm khi trôi dạt trên biển, việc tìm hiểu quan điểm, giá trị sống và cách người khác nhìn nhận thế giới là một quá trình đòi hỏi thời gian và nỗ lực.

Trong trường hợp này, MBTI đóng vai trò như một chiếc la bàn hướng dẫn chúng ta hiểu về người khác. Các loại hình tính cách như ENFP, ISTJ giúp chúng ta nhanh chóng xác định một người có xu hướng hướng ngoại hay hướng nội, dựa trên trực giác hay cảm giác, quyết định theo lý trí hay cảm xúc, và cách họ tiếp cận cuộc sống. Nhờ đó, MBTI giúp chúng ta cảm thấy như mình đã hiểu rõ đối phương chỉ trong thời gian ngắn.

Hiện tượng này trong tâm lý học được gọi là hiệu ứng mỏ neo (anchoring effect). Khi đối mặt với thông tin không chắc chắn, con người có xu hướng bám vào thông tin đầu tiên mà họ nhận được để đưa ra đánh giá. MBTI cung cấp một hệ thống phân loại đơn giản, giúp chúng ta nhanh chóng đưa ra kết luận về người khác và cảm thấy an toàn hơn trong các tương tác xã hội.

Vậy bài kiểm tra tâm lý nào giúp phát triển tổ chức?

Trong tổ chức, các bài kiểm tra tâm lý không chỉ giúp hiểu nhân viên mà còn được sử dụng để cung cấp các chương trình đào tạo phù hợp nhằm thúc đẩy sự phát triển của tổ chức. Ngoài MBTI, còn có nhiều công cụ đánh giá khác như Enneagram, DISC, Birkman hay gần đây là Gallup Strengths Finder và Talenagement, được thiết kế để tập trung vào điểm mạnh của nhân viên. Vì một tổ chức giống như một con tàu lớn, việc giảm thiểu sự bất định và xác định hướng đi rõ ràng là rất quan trọng.

Một điểm chung giữa các bài kiểm tra nhân sự phổ biến hiện nay là chúng đều thuộc dạng bảng câu hỏi tự báo cáo (Self-Report Questionnaire).

Bảng câu hỏi tự báo cáo gồm nhiều câu mô tả tính cách (ví dụ: "Tôi là người có kế hoạch") và yêu cầu người tham gia tự đánh giá mức độ phù hợp với bản thân. Hình thức này có ưu điểm là dễ thực hiện, có thể áp dụng trực tuyến lẫn trực tiếp, và có phạm vi đo lường rộng. Nhờ đó, nó được sử dụng phổ biến trong tổ chức để phân tích đặc điểm của nhân viên trong thời gian ngắn.

Tại sao MBTI không đủ để thúc đẩy sự phát triển của tổ chức?

Tuy nhiên, cũng như hai mặt của một đồng xu, MBTI và các bài kiểm tra dạng tự báo cáo có những hạn chế không thể tránh khỏi khi được sử dụng trong tổ chức.

1️⃣ Thiếu tính khách quan trong dữ liệu
Vì người tham gia tự trả lời câu hỏi dựa trên cảm nhận cá nhân, kết quả có thể bị ảnh hưởng bởi nhận thức chủ quan, trạng thái cảm xúc hoặc hoàn cảnh lúc làm bài kiểm tra. Đó là lý do tại sao cùng một người có thể nhận được kết quả MBTI khác nhau chỉ sau một thời gian ngắn.

2️⃣ Có thể bị cố ý điều chỉnh
Trong các tình huống như tuyển dụng, ứng viên có thể chọn câu trả lời mà họ nghĩ sẽ gây ấn tượng tốt thay vì phản ánh đúng bản thân. Ngay cả khi bài kiểm tra được thực hiện với mục đích đào tạo, nhân viên vẫn có thể trả lời theo cách mà họ tin rằng công ty mong muốn.

3️⃣ Không phản ánh được sự phức tạp của con người
Con người không thể đơn giản hóa thành một tập hợp các đặc điểm cố định. Tính cách của mỗi người không chỉ có hai mặt như "có kế hoạch" hay "không có kế hoạch" mà tồn tại trên một phổ liên tục, có thể thay đổi theo hoàn cảnh. Việc phân loại cứng nhắc có thể tạo ra định kiến và giới hạn cách chúng ta nhìn nhận bản thân và đồng nghiệp.

Những hạn chế này khiến các bài kiểm tra dạng tự báo cáo không đủ chính xác để hiểu sâu về nhân viên, từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả đào tạo trong tổ chức. Vì vậy, cần có một công cụ đánh giá toàn diện hơn để đo lường các khía cạnh đa chiều của tính cách con người.

Công nghệ khoa học hành vi – Giải pháp chính xác hơn MBTI

Tâm lý học hiện đại không chỉ dựa vào lời nói mà tập trung vào hành vi để hiểu về một người. Công nghệ khoa học hành vi phân tích cách con người thực sự hành động trong các tình huống khác nhau, thay vì dựa trên câu trả lời chủ quan của họ. Điều này giúp đo lường tính khách quan và độ chính xác cao hơn so với bảng câu hỏi tự báo cáo.

Ví dụ, thay vì hỏi:
"Bạn có dám chấp nhận rủi ro trong tình huống không chắc chắn không?"

Một bài kiểm tra khoa học hành vi sẽ đặt người tham gia vào một trò chơi mô phỏng, nơi họ phải đưa ra quyết định giữa các phương án có rủi ro và phần thưởng khác nhau. Bằng cách phân tích hành vi thực tế thay vì câu trả lời tự đánh giá, phương pháp này giúp xác định chính xác mức độ chấp nhận rủi ro của một cá nhân.

IN8 Strengths – Công nghệ khoa học hành vi để khám phá điểm mạnh

IN8 Strengths là công cụ đánh giá điểm mạnh dựa trên công nghệ khoa học hành vi.

• Không phải là bảng câu hỏi mà là một loạt trò chơi đo lường đặc điểm tính cách.

• Hàng ngàn dữ liệu hành vi được thu thập trong quá trình chơi game để phân tích điểm mạnh và tiềm năng của mỗi cá nhân.

Nhờ đó, IN8 Strengths giúp nhân viên khám phá điểm mạnh tự nhiên của mình một cách khách quan nhất, từ đó tối ưu hóa chương trình đào tạo và định hướng phát triển cho cả cá nhân và tổ chức.

Vượt ra khỏi MBTI – Phát triển tổ chức dựa trên điểm mạnh

Con người không ngừng phát triển và thay đổi. Từ khi sinh ra, chúng ta liên tục học hỏi, thích nghi và tạo ra con đường riêng của mình. Cũng giống như những người thủy thủ đang lênh đênh trên biển cả, chúng ta phải tìm ra hướng đi giữa vô vàn điều không chắc chắn. Trong hành trình này, câu hỏi quan trọng nhất không phải là "Tôi là ai?" hay "Người khác nhìn nhận tôi thế nào?", mà là "Chúng ta có thể cùng nhau phát triển như thế nào?".

Việc cố gắng hiểu bản thân và người khác không chỉ đơn thuần là tò mò, mà đó còn là một hành động mang tính bản chất của con người – giúp chúng ta tiến về phía trước trong một thế giới không ngừng thay đổi. Giống như một ngọn hải đăng trong đêm tối, sự hiểu biết về bản thân và đồng nghiệp sẽ giúp chúng ta định hướng tương lai một cách chắc chắn hơn.

Trong lĩnh vực HR, các chương trình đào tạo nhân sự không chỉ cung cấp kiến thức, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phát huy điểm mạnh và tiềm năng của từng cá nhân. Cũng giống như một khu vườn đẹp được tạo nên bởi sự kết hợp của nhiều loài hoa khác nhau, một tổ chức chỉ có thể phát triển mạnh mẽ khi mỗi nhân viên có cơ hội phát huy điểm mạnh của riêng họ.

Ngày nay, chúng ta đã bước vào một kỷ nguyên mới, nơi con người không còn chỉ được phân loại theo các nhóm tính cách cố định mà có thể được hiểu theo cách toàn diện và chính xác hơn thông qua công nghệ khoa học hành vi. Giống như những nhà thám hiểm sử dụng bản đồ và la bàn để khám phá những vùng đất mới, các công cụ đánh giá dựa trên khoa học hành vi sẽ trở thành một công cụ đắc lực giúp tổ chức khai phá tiềm năng thực sự của nhân viên.

Hãy cùng hướng tới một tổ chức không chỉ hiểu con người theo cách đơn giản, mà còn biết cách tận dụng điểm mạnh cá nhân để tạo ra sự phát triển chung!